Góry Literatura Kultura, tom 12

     Tom 12 rocznika „Góry – Literatura – Kultura” został poświęcony problematyce kulturowych, społecznych, politycznych i artystycznych zjawisk związanych z rozwojem turystyki górskiej i alpinizmu, ze szczególnym wskazaniem na okres pomiędzy drugą połową XVIII a pierwszą dekadą XXI wieku. Znajdują się w nim prace autorów z różnych ośrodków badawczych (polskich i zagranicznych), przy czym artykuły niemieckojęzyczne zostały opublikowane równolegle w oryginalnej wersji językowej i w przekładzie na język polski.

     Historia turystyki górskiej i alpinizmu, wchodząc w zakres szeroko rozumianych badań historycznych, w pewnym stopniu wyróżnia się odrębną pragmatyką badawczą. Obejmuje bowiem rozległy zespół zjawisk kulturowych o silnym nacechowaniu społecznym, których dzieje, biegnąc niekiedy podobnym torem co powszechna historia życia społecznego, w niektórych aspektach zdradzają wyraźne odrębności, odnosząc się do specyficznych, różnie motywowanych indywidualnych i zbiorowych zachowań ludzkich. Wielość ich form sprawia, że jawią się one w kontekście różnorakich motywacji ideologicznych (tak zwana ideologia alpinizmu i taternictwa) i często wsparte są na świadomie dobranych podstawach filozoficznych. Historia turystyki górskiej i alpinizmu dotyczy więc zarówno pojedynczych dokonań zdobywczych, jak i dziejów form organizacyjnych klubów i stowarzyszeń ludzi gór. Turystyka górska i alpinizm w toku swojego rozwoju ujawniają także istotne zdolności kulturotwórcze, których przejawami są twórczość literacka i artystyczna. Artykuły zebrane w niniejszym tomie omawiają szereg tych zjawisk.

Spis treści:

• Ewa Grzęda, Wstęp
• Ewa Grzęda, Introduction

Dział I. Artykuły i rozprawy

• Jan Pacholski, Od relacji z wypraw do przewodnika — początki karkonoskich poradników dla podróżnych na przełomie XVIII i XIX wieku / Von Expeditionsberichten zum Führer — die Anfänge der Ratgeber für Riesengebirgereisende an der Jahrhundertwende des 18. zum 19. Jahrhundert
• Michael Wedekind, „Was soll der Mensch da oben?“. Vom politischen Nutzen des Bergerlebnisses / „Po co ten człowiek tam na górze?”. O politycznym wykorzystaniu przeżyć górskich
• Miloš Řezník, Grenzüberschreitung. „Romantische Reise“ und „Preußentum-Probe“ im Vormärz: Wácslaw Wladiwoj Tomeks Wanderungen im schlesischböhmischen Grenzland / Przekroczenie granicy. Romantyczna podróż i próba pruskości w okresie przedmarcowym — Wácslawa Wladiwoja Tomka wędrówki po pograniczu śląsko-czeskim
• Jacek Kolbuszewski, Z dziejów tematyki górskiej w literaturze czeskiej. František Palacký i Milota Zdirad Polák
• Ewa Grzęda, Romantyczne wędrówki Polaków po Szwajcarii Saskiej
• Włodzimierz Toruń, Alpy w twórczości Zygmunta Krasińskiego
• Renata Gadamska-Serafin, Michała Andrzejkowicza-Butowta odkrywanie gór Kaukazu
• Ewa Kolbuszewska, Cepry w górach. Turystyka masowa w krzywym zwierciadle (do lat siedemdziesiątych XX wieku)
• Patrice M. Dabrowski, Wciąż terra incognita? Turystyka górska w Karpatach Wschodnich w okresie autonomii galicyjskiej
• Jerzy Kapłon, Karpackie Towarzystwo Narciarzy we Lwowie
• Małgorzata Łoboz, Błogosławiony widok i architektura pustelni. Stefana Żeromskiego epizod z dziejów szlaku na Kalatówki
• Justyna Bajda, W naszej letniej stolicy… Satyra Ludwika Szczepańskiego na młodopolskich turystów w Tatrach
• Katarzyna Tałuć, Górska wędrówka w służbie wychowania „nowego” człowieka w dwudziestoleciu międzywojennym
• Krystyna Heska-Kwaśniewicz, „Góry to naisto najszlachetniejsze dzieło Boże”. O Złotej wolności Zofii Kossak
• Anna Pigoń, Literacka nieśmiertelność sióstr Lidy i Marzeny Skotnicówien
• Dorota Heck, Wojciecha Kudyby Gorce Pana

Dział II. Noty i notaty

• Kai Reinhart, Incognito przez kraj przyjaciół. Nielegalni wspinacze z NRD w Związku Radzieckim
• Jacek Kolbuszewski, Potopu świata fale i Mer de Glace. O pewnym sposobie obrazowania górskiego pejzażu
• Magdalena Gołaczyńska, Teatr Nasz w Michałowicach, czyli teatr rodzinny i wiejski
• Agnieszka Kuniczuk-Trzcinowicz, Opis jednej podróży. W Górach Olbrzymich Stanisława Bełzy

Dział III. Recenzje

• Okruchy łemkowskiego świata (Jacek Kolbuszewski)
• Rabczańskie opowieści nieznane (Maria Kościelniak)
• Jegomość z parafii na końcu świata, czyli pod Giewontem (Małgorzata Łoboz)
• Na każde wezwanie naczelnika (Anna Pigoń)
• Na czterech łapach przez Himalaje albo kilka spostrzeżeń o „psich” książkach Agaty Włodarczyk i Przemka Bucharowicza (Dorota Nowicka)

Indeks nazw osobowych
Spis ilustracji

[red] Ewa Grzęda: "Góry Literatura Kultura, tom 12". Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2018. Okładka miękka, format 17 x 24 cm, stron 452, czarno-białe i kolorowe ilustracje